Herbaty ziołowe są znane i wykorzystywane przez człowieka od dawna. Można je kupić w aptekach, sklepach zielarskich, ekologicznych, a można je również przygotować samemu.
W związku z nadchodzącą wiosną, chcemy Was zachęcić nie tylko do zdrowego odżywiania, ale i do spacerów, tym bardziej iż aura coraz lepsza. Podczas takich spacerów, najlepiej poza miasto, w czyste rejony, można właśnie zacząć zbierać zioła na własne domowe herbatki. Część można zużyć od razu zaparzając świeże zioła, a resztę polecamy ususzyć, by przygotować sobie i rodzinie własną mieszankę.
Do znanego ostatnio i modnego hasła – wiem co jem – proponujemy dodać hasło: wiem co piję. 🙂
Już od najdawniejszych czasów człowiek żyje wśród świata roślin. Z roślin czerpał pożywienie, a także rośliny pomagały przynieść ulgę w cierpieniu, a to z uwagi na ich lecznicze właściwości.
Ziołolecznictwo, czyli fitoterapia, to praktyczne wykorzystanie wiedzy o roślinach leczniczych i sposobach leczenia środkami ziołowymi, które mogą zastąpić bardzo wiele środków chemicznych. Swoje dobroczynne właściwości zioła zawdzięczają zawartym w nich substancjom leczniczym. Związki te usprawniają działanie całego organizmu, miedzy innymi regulują pracę narządów, przyspieszają regenerację komórek, pomagają w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii, oczyszczają i uspokajają.
Zioła poprawiające przemianę materii:
Aloes, brzoza, jemioła, jeżyna, kminek, pokrzywa, krwawnik, skrzyp, dziurawiec, lipa, łopian, rdest, róża, skrzyp, storczyk samiczy – bulwy, czeremcha, żywokost lekarski, czy sadziec konopiasty.
Zioła wzmacniające:
Aloes, sok z brzozy, nagietek, owoc dzikiej róży, tatarak.
Zioła przeczyszczające:
Aloes, bez czarny, kwiaty dziewanny, kminek, dziurawiec, jeżyna, rozchodnik, tarnina, skrzyp, pokrzywa, czeremcha, wrotycz.
Zioła zmniejszające poziom cukru we krwi:
Liście i łodygi czarnej borówki, strąki fasoli bez ziaren, korzeń mniszka lekarskiego, melisa, pokrzywa, skrzyp.
Zioła zwiększające wydzielanie soku żołądkowego:
Aloes, arcydzięgiel, babka, cykoria, jałowiec, krwawnik, lipa, macierzanka, mięta, mniszek lekarski (popularnie zwany mleczem), nagietek, pokrzywa, wrzos, szałwia, tatarak.
Oczywiście nie musimy zbierać tych wszystkich ziół. Wystarczy zrobić podstawową kompozycję, aby już po miesiącu picia poczuć dobroczynne działanie naparów, czy herbatek.
Od wiosny możemy zacząć zbieranie mniszka lekarskiego, zarówno kwiatów z których można zrobić miód jak i młodych liści, które suszymy do mieszanki. Zbieramy młode listki, gdyż starsze są gorzkie.
Zbierać możemy również pokrzywę, nasz polski superfood, którą używamy nie tylko na susz, ale wrzucamy do zielonych koktajli. Polecamy też picie herbatek ze świeżej pokrzywy. Pokrzywę zbieramy, aż nie zakwitnie, potem jej właściwości maleją.
Wiosną pojawia się skrzyp, kwitnie czarny bez, z którego kwiatowych baldachów można zrobić pyszny sok, jak również ususzyć do naszej mieszanki. Zbierać można babkę oraz czeremchę.
W czerwcu przychodzi czas na dziurawiec, miętę, rumianek. W wakacje listki borówki, krwawnik, dziką różę, kwiaty dziewanny, a w lipcu na lipę.
Wracając do naszej herbatki ziołowej proponujemy taką mieszankę, którą przygotowuje co roku moja mama: 🙂
- liście mniszka lekarskiego (mlecz)
- skrzyp
- pokrzywa
- listki borówki
- rumianek
- kwiatowe baldachy czarnego bzu
- kwiaty dziewanny
- mięta
- lipa
- babka
- dziurawiec
- krwawnik
- owoce dzikiej róży.
Zioła suszymy w zacienionym, przewiewnym miejscu. Najlepiej zrobić z nich niewielkie bukiety, związać i powiesić. Odradzamy wieszanie na zakurzonych balkonach w mieście – już lepiej w domu. Zioła zbieramy w słoneczny dzień.
Kilka słów o właściwościach wybranych ziół
Mniszek lekarski
Znany wszystkim jako mlecz. Surowcem zielarskim są liście i korzeń. Liście zbieramy wczesną wiosną, a korzeń późną jesienią. W mniszku jest dużo potasu, magnezu, krzemu, witaminy C i witamin z grupy B. Łagodzi schorzenia wątroby i woreczka żółciowego, a także zaburzenia trawienia i przepływu żółci. Stosowany jest też przy braku apetytu i niestrawności. Dodatkowo czyści krew. Na wiosnę roślina produkuje mannitol, który leczy wysokie ciśnienie i serce. Mniszek jest też rośliną miododajną – chętnie odwiedzają go pszczoły, a miód z mniszka jest uznawany za jeden z najzdrowszych. Najczęściej stosowany jest w celu łagodzenia bólu gardła i leczenia górnych dróg oddechowych. Jednak miód z mniszka lekarskiego, poza właściwościami przeciwzapalnymi i przeciwwirusowymi, ma także właściwości przeciwmiażdżycowe, żółciopędne i odtruwające, dlatego powinien się znaleźć w wielu domowych apteczkach.
Skrzyp polny
To roślina, której właściwości lecznicze od dawna są wykorzystywane w medycynie naturalnej. Jednak mało kto wie, gdyż tę, przypominającą z wyglądu miniaturową jodełkę, roślinę powszechnie uważa się za chwast. Dzięki zawartości flawonidów zwiększa objętość wydalanego moczu i usuwa nadmiar moczanów. Działa rozkurczowo na drogi żółciowe i moczowe, uszczelnia naczynia krwionośne. Poza tym stosuje się go przy kamicy moczowej, gośćcu i skazie moczanowej. Ma właściwości uspokajające i przeciwdrgawkowe. Skrzyp zawiera krzemionkę, sole mineralne, kwasy organiczne i saponiny. Pędy skrzypu zbieramy do połowy lipca, ponieważ wtedy zawierają najwięcej krzemionki. Krzem odgrywa ważną rolę w procesie mineralizacji kośćca, zapobiegając jego odwapnianiu. Skrzyp poleca się kobietom w okresie menopauzy, a także ciąży i karmienia. Korzystnie działa na stan naczyń krwionośnych, narządów wewnętrznych, skóry, włosów i paznokci.
Pokrzywa
Pamiętaj, zbieramy tylko młode listki od kwietnia do maja. Wspomaga funkcje wydalnicze układu moczowego i nerek, krążenie oraz prawidłowe funkcjonowanie żył nóg. Pokrzywa, podobnie jak koper, jest przyjacielem przewodu pokarmowego człowieka, wspiera procesy trawienne oraz wspomaga usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Idealna na anemię. Oczyszcza organizm, leczy reumatyzm i artretyzm. Pokrzywa zawiera kwas foliowy, żelazo, mnóstwo witaminy C, wapń i krzem. Duża ilość chlorofilu zawartego w liściach pokrzywy zapobiega niedokrwistości organizmu. Herbatki z pokrzywy pomagają pozbyć się toksyn z organizmu, usuwają nadmiar wody w organizmie i wspomagają odchudzanie. Zalecane są nawet kobietom w ciąży. Pokrzywa jest też rewelacyjna dla osób cierpiących na cukrzycę. Po takiej rekomendacji mam nadzieję, iż zostaniecie fanami tego jakże pospolitego ziela. 🙂
Listki i łodygi borówki
W liściach borówki znajduje się substancja obniżająca poziom cukru we krwi. Są one bogate w glikozydy, garbniki, antocyjany i olejki eteryczne. Wywary i napary z liści borówki pomagają w stanach zapalnych układu moczowego i pokarmowego.
Rumianek
To jedno z najpopularniejszych ziół. Stosuje się go przy problemach z trawieniem, wzdęciach, w przypadku nadmiernego stresu. Zawarty w nim olejek eteryczny ma działanie antyalergiczne, bakteriobójcze i przeciwzapalne. Może być również pomocny w walce z bezsennością. Napar z rumianku służy do płukania jamy ustnej w przypadku zapalenia dziąseł.
Rumianek – do mycia głowy
Do płukania gardła
Żeby cię grypa nie zjadła
I daleko i blisko
Dobry zawsze na wszystko
Ks. Jan Twardowski
Czarny bez
Baldachy kwiatowe są bogaty w witaminy i minerały. W czarnym bzie znajdziesz beta-karoten, witaminy A, B1, B2, B3, B6, C oraz potas, wapń, magnez, sód i fosfor. Zawiera również cynk, miedź, mangan i żelazo. Czarny bez działa wykrztuśnie, rozrzedza katar, działa napotnie, antywirusowo, chroni i wzmacnia błony śluzowe dróg oddechowych, wzmacnia odporność, wzmacnia naczynia włosowate, stabilizuje krwioobieg, uśmierza ból, działa oczyszczająco, wychwytuje wolne rodniki, przyśpiesza przemianę materii. Kwiaty czarnego bzu zbiera się od maja do lipca, przy ładnej pogodzie. Kwiatów nie myjemy do szuszenia. Suszymy zaraz po zerwaniu. Można suszyć je w piekarniku w temperaturze nie przekraczającej 40℃ przy otwartych drzwiczkach lub związać w male bukiety i powiesić w ciepłym przewiewnym miejscu. Można również mrozić. Kwiaty, czyli baldachy powinny być w pełni rozwinięte, bez zanieczyszczeń. Robi się z nich również soki, wina, nalewki, a baldachy smażone w cieście to prawdziwy przysmak.
Dziewanna
Kwitnie od lipca do września. Właściwości lecznicze dziewanny znane są już od tysięcy lat. Do naszej mieszanki ziołowej zbieramy kwiaty, zawierają one bowiem śluzy i saponiny, które ułatwiają trawienie, kwasy organiczne, które regulują przemianę materii, antyoksydanty oraz sole mineralne. Napary z kwiatów dziewanny pomagają w łagodzeniu stanów zapalnych przewodu pokarmowego oraz pęcherza moczowego. Łagodzą chrypkę, uporczywy suchy kaszel, nieżyt stanów górnych dróg oddechowych, a także rozpuszczają śluz w oskrzelach.
Mięta pieprzowa
Powszechnie znana jest ze swoich właściwości wspomagających funkcjonowanie układu pokarmowego. Wspiera pracę jelit, wydzielanie żółci oraz soku żołądkowego, dzięki czemu pobudza trawienie. Często stosowana jest przy syndromie jelita wrażliwego. Poza tym mięta pieprzowa przywraca prawidłowe ruchy perystaltyczne jelit, umożliwia odpowiednie przemieszczanie treści jelitowej i zapobiega wzdęciom.
Mięta – lubi, kocha, szanuje, chłodzi, odkaża, ratuje
Ks. Jan Twardowski
Lipa
Kwiatostany lipy pomagają zwalczyć gorączkę , wyleczyć anginę, grypę, zapalenie gardła, czy oskrzeli. Często stosowana w celu ukojenia nerwów oraz nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych. Korzystnie wpływa na stan naszych naczyń krwionośnych obniżając ciśnienie krwi. Bardzo łatwa w suszeniu, szybko wysycha nawet pozostawiona w przewiewnym koszyku.
Babka lancetowa
Często mylnie uważana za chwast. Do naszej herbatki ziołowej zbieramy liście w okresie kwitnienia. Stosowana zarówno przy przeziębieniach (hamuje wydzielanie śluzu), jak również przy chorobie wrzodowej i nieżycie żołądka oraz jelit, jako lek osłaniający. Liście babki można posiekać i wraz z miętą, mniszkiem i pokrzywą używać do sałatki.
Dziurawiec zwyczajny
Zwany także zielem świętojańskim. Dziurawiec jest jednym z najpopularniejszych i najczęściej używanych ziół o wszechstronnym działaniu. Aby go nie pomylić z innymi na żółto kwitnącymi roślinami na łące, wystarczy rozetrzeć kwiaty w palcach, powinien pokazać się wtedy czerwony barwnik (hiperycyna). Hiperycyna barwi napar z dziurawca na czerwono i zwiększa wrażliwość na światło słoneczne, dlatego warto wiedzieć, że przyjmując preparaty zawierające dziurawiec należy unikać słońca. To właśnie dzięki hiperycynie dziurawiec działa uspokajająco i przeciwdepresyjnie. Warto wiedzieć, że wyciągi z dziurawca mają podobną skuteczność co standardowe środki antydepresyjne stosowane w kuracji łagodnego i średniego stopnia depresji. Wyciągi z dziurawca stosuje się również w leczeniu bielactwa, w schorzeniach dróg żółciowych i żołądka, osłabieniu czynności wątroby, w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit, przy zgadze, wzdęciach, wiatrach. Dziurawiec kwitnie od czerwca do września. Przy zbiorze dziurawca ścina się szczyty kwitnących pędów pozostawiając około 1/3 części rośliny nad ziemią. Robimy bukieciki i suszymy jak pozostałe zioła.
Dziurawiec – posłuszne ziele
W noc świętojańską zakwita
Dar wprost z bożej apteki
Leczy wątrobę jelita
O jakże dla nas łaskawe
Są twoje listki dziurawe
Ks. Jan Twardowski
Krwawnik
W skład krwawnika wchodzi między innymi gorzki glikozyd, który pomaga w hamowaniu krwawienia, stąd jego nazwa. Dzięki zawartym związkom krwawnik pospolity wykazuje zbawienne właściwości dla naszego organizmu. Działa przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, bakteriostatycznie, pomocniczo w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, niestrawności, wzdęciach i kolkach. Wspomaga metabolizm, zwiększa wydzielanie żółci, obniża wysokie ciśnienie krwi oraz poprawia krążenie żylne.
Owoc dzikiej róży
To przede wszystkim „skarbnica” witaminy C. Podczas suszenia, mrożenia lub gotowania ta zawartość maleje, jednak wciąż jest wysoka. Dlatego dziką różę wykorzystuje się głównie jako środek zwiększający odporność organizmu, przeciwdziałający grypie i przeziębieniu. Dodatkowo zawartość innych witamin A, B1, B2 , E, K oraz związków sprawia, że owoce zaleca się spożywać przy nadciśnieniu oraz chorobach układu pokarmowego. Ma też silne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne, odtruwa organizm. Okazało się też, że jest to doskonały środek leczący chorobę zwyrodnieniową stawów. Dzika róża polecana jest w chorobach alergicznych, zapaleniu płuc, zapaleniu żołądka i jelit, biegunkach oraz w chorobach wątroby i nerek.
Owoce dzikiej róży zbiera się w pełnej dojrzałości jesienią, zanim staną się miękkie. Najlepiej suszyć w piekarniku (początkowa temperatura wynosi 90℃, później co 10-15 minut zmniejsza się ją o 10℃).
Jak widzicie moc i szerokie spektrum działania ziół jest nieocenione.
Nasza herbatka będzie nam służyć przez cały rok, zwłaszcza zimą kiedy to organizm potrzebuje wsparcia. Warto więc przyjrzeć się uważnie ziołowym walorom i korzyściom jakie daje nam natura.
